چقدر از شهر هوشمند می‌دانید؟

شما از شهرهای هوشمند چه چیزهایی می‌دانید؟ آیا تصور شما از یک شهر هوشمند شهری است که دسترسی به اینترنت پر سرعت در هر جای شهر مهیا باشد یا مولفه‌های بیشتری برای زندگی شهروندان داشته باشد؟ واقعیت این است که شهر هوشمند به عنوان یک کلان سیستم در نظر گرفته شده که از اجزا و مولفه‌هایی به نام زیرسیستم‌ها تشکیل می‌شود.

زیرمجموعه‌ها و زیرسیستم‌های شهری با داشتن اهدافی مستقل و مشخص، به انجام وظایف و کارکردهای تعریف شده در حوزه خود اقدام کرده و در راستای رسیدن به هدف نهایی کلان سیستم شهر هوشمند، در ارتباط و تعامل منظم و یکپارچه هستند. این مولفه‌ها عبارتند از مدیریت هوشمند شهری، انرژی هوشمند، ساختمان هوشمند، حمل و نقل هوشمند، زیرساخت هوشمند، تکنولوژی هوشمند، سلامت و مراقبت‌های بهداشتی هوشمند، شهروند هوشمند.

بنا به نوشته سایت ایرساین در این شهرها که براساس زیرساخت های زندگی الکترونیک طراحی می‌شود، نیازهای افراد به روشی هوشمندانه و با استفاده از آخرین فناوری‌های روز دنیا تامین می‌شود. اگرچه زیرساخت‌های فیزیکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین نیازهای توسعه زندگی شهرنشینی شهرهای هوشمند است، اما امروزه شهرها بیش از پیش به ابزارهای ارتباطی مبتنی بر فناوری‌های روز دنیا نیاز دارند.

تجربه زندگی در شهرهای هوشمند

هوشمندی شهری بیانگر ویژگی‌ها و مشخصات زندگی آینده بشر و به عبارتی شهرهای آینده است. پس می‌توان گفت که بشر در آینده، زندگی در شهرهای هوشمند را تجربه خواهد کرد. از این رو شهرها برای سنجش عملکرد خود در جهت بهبود پایداری و کیفیت زندگی و همچنین مقایسه عملکرد خود با سایر شهرها نیاز به معیارها و شاخص‌هایی مناسب دارند. در این میان به منظور بررسی و ارزیابی عملکرد و به دنبال آن مقایسه عملکرد شهرها با یکدیگر نیازمند یک خط کش معتبر و استاندارد بوده، تا بتوان پس از ارزیابی نتایج را با یکدیگر مقایسه کرد.

در این خصوص به تازگی یک استاندارد برجسته توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی منتشر شده و اندازه‌گیری‌های کلیدی برای ارزیابی ارایه خدمات شهری و کیفیت زندگی را مبنای خود قرار داده است. استفاده از آن به مدیران شهر، سیاسیون، محققان، بازرگانان برجسته، برنامه‌ریزان، طراحان و سایر متخصصان این امکان را می‌دهد تا روی موضوعات کلیدی تمرکز کند و سیاست‌هایی را برای ساخت شهرهایی با قابلیت زندگی بهتر، مقاوم، پایدار، انعطاف‌پذیر با جاذبه‌های اقتصادی و رفاه بیشتر تمرکز کند.

شهرهای هوشمندی که در حال حاضر وجود دارند

حرف زدن از هوشمند بودن یک شهر با مثال شاید راحت‌تر قابل درک باشد. به عنوان مثال در  سنگاپور دولت از فناوری خاصی استفاده می‌کند که اگر در مکان‌های سیگار ممنوع کسی شروع به سیگار کشیدن کند خبر می‌دهد. همچنین با استفاده از دوربین‌های مختلف جمعیت شناور هر نقطه از شهر را بررسی می‌کند و تمام افراد و وسایل نقلیه اعم از عمومی یا شخصی در هر لحظه در مکان خاصی مشخصه گذاری می‌شوند یا مثلا اینکه بیشترین اطلاعات از چرخ و فلک این شهر که ارتفاعی برابر با 165 متر دارد جمع‌آوری می‌شود که عملکرد شهر را بیان می‌کند و کمک می‌کند که فروشگاه‌های اصلی یا بیمارستان‌ها و نقاط اصلی شهر را بتوان ساده‌تر کنترل کرد.

دبی هم یک شهر هوشمند دیگر است که در آن 50 خدمات هوشمندانه تحت نظارت 22 بخش با ماهیت دولتی پذیرش و اجرا می‌شود. این خدمات مانند ایجاد نرم‌افزارهای هوشمند گوشی موبایل جهت انجام کارهای روزانه و فعالیت‌های مالی از قبیل: ثبت نام خودرو، گرفتن تاکسی، پیگیری بسته‌ها، قبض‌های الکترونیکی، ‌پیدا کردن خودپرداز، پیگیری وضعیت ویزا، گزارش تخلفات و دیگر خدمات است.

بارسلون هم ویژگی‌های یک شهر هوشمند را دارد. در این شهر انرژی به مقدار زیادی ذخیره می‌شود. لامپ‌های داخل خیابان به صورت هوشمند با رسیدن افراد و ماشین‌ها به منطقه روشن می‌شوند. اطلاعات در هنگام پارک کردن خودرو توسط سنسورهای مخصوص به راننده و شهروندان دیگر داده می‌شود. زباله‌های شهری پس از بسته‌بندی توسط زباله‌دان‌های هوشمند به کانال‌های هوشمند زیرزمینی فرستاده می‌شوند و طی عملیات مکانیکی جداسازی و بازیافت می‌شوند. تحقیقات پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2021 شهرها می‌توانند با هوشمندسازی نزدیک به 19 بیلیون دلار ذخیره کنند.

تهران هم شهر هوشمند خواهد شد

حالا اما حرف‌های تازه‌ای شنیده می‌شود. حرف‌هایی درباره اینکه تهران قرار است تبدیل به یک شهر هوشمند شود. شهر هوشمند به مفهوم توسعه پایدار و افزایش کیفیت زندگی به کمک فناوری است. دستاوردهای مورد انتظار از برنامه تهران هوشمند، توسعه شهری پایدار، هدایت نوآوری شهری، رضایت شهروندان، ارتقای مشارکت و شفافیت و همچنین نظام‌های مدیریت و خدمات کارآمد است.

در هر صورت به اعتقاد بسیاری از فعالان این حوزه شهر هوشمند دیکر یک نگاه لوکس مدیریتی نیست و به عنوان یک ضرورت در زندگی محسوب می‌شود. اگر می‌خواهیم مدیریت منابع را بهتر انجام دهیم و با فساد مبارزه کنیم و به بهبود شاخص‌های محیط‌زیست بپردازیم، چاره‌ای جز حرکت به سمت شهر هوشمند نداریم.

یک زمانی تصور چنین شهرهایی که بر امواج سوارند کمی تخیلی به نظر می‌رسید؛ اما این ایده‌ای است که افراد و دولت‌های بسیاری برای تحقق و دستیابی به آنها تلاش کرده‌اند و سعی در واقعی شدن و ساخت و تکامل چنین شهرهایی دارند. از آنجا که شهر‌ها جمعیت زیادی را در آینده جذب می‌کنند، بنابراین استفاده موثر و بهینه از منابع اهمیت زیادی دارد. حالا باید دید تهران به عنوان پایتخت ایران به عنوان اولین شهر هوشمند قرار است تا کجا پیش برود تا بعد از آن نوبت به شهرهای دیگر کشور برسد. چون در هر صورت فعالان این عرصه به این نکته تاکید دارند یک شهر هوشمند بهتر از یک شهر سنتی می‌تواند به چالش‌های ناشی از افزایش جمعیت واکنش نشان دهد و با بهره‌گیری موثرتر از منابع دولت‌ها می‌توانند هزینه‌ها را پایین بیاورند، کیفیت زندگی را ارتقا دهند و نیاز نسل‌های آینده را برآورده کنند.