کودکانِ چاقِ امروز، بیمارانِ بزرگسالِ چاقِ فردا

بی‌تحرکی، نشستن پای تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای، مصرف غذاهای شیرین و چرب و... از جمله دلایلی است که موجب شده این روزها شاهد کودکان چاق باشیم. کودکانی که چاقی‌شان را پدر و مادرها به حساب سلامت جسمی‌شان می‌گذارند. اما بد نیست بدانید این تصور کاملا اشتباه است. اگر کودکی دارید که بیشتر از حد معلول چاق است باید هرچه سریع‌تر به فکر تغییر روند زندگی و تغذیه او بیافتید. مخصوصا اگر از سن سه سالگی او گذشته باشد؛ چراکه همین کودکان چاق ممکن است در آینده جامعه‌ای را بسازند که در آن بیماری‌های فشار خون، قند و کلسترول بالا، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های متابولیک و قلبی، التهابات کبدی، مشکلات مفصلی، کم‌کاری غدد جنسی، بلوغ زودرس و... بیداد کند.

البته معضل چاقی تنها در ایران نیست که بیش از گذشته به چشم می‌آید؛ بلکه در جهان هم روز به روز به تعداد این کودکان دارای اضافه وزن بالا، افزوده می‌شود. به خصوص در کشورهای در حال توسعه که سازمان جهانی این معضل را به شکل جدی‌تر هشدار می‌دهد. ایران هم از جمله کشورهایی است که رفتار زندگی و غذایی‌اش در حال تغییر است و دارد تغذیه‌های سنتی را به دست فراموشی می‌سپارد.

به عنوان مثال در گذشته برای میان وعده از خشکبار و تنقلاتی از این دست استفاده می‌شد؛ اما این روزها می‌بینیم که در میان وعده‌ها هر کس پاکت چیپس، پفک و بیسکویت در دست دارد که هیچ ماده مغذی در آن گیرتان نخواهدآمد. غذاهای آماده و فست فودی هم معضل دیگری است که گریبان مردم این روزگار را گرفته و آنها را هر روز بیشتر از دیروز چاق می‌کند.

این تغییر روند مصرف موادغذایی را نمی‌توان به سادگی نگاه کرد و کمی نگران‌کننده است. علاوه برآنچه که به آن اشاره شد یکی از دلایل اصلی چاق شدن فرزندان همین پدر و مادرهایی هستند که با نوع تغذیه و سبک زندگی‌شان زمینه چاق شدن فرزندانی که نسل آینده به حساب می‌آیند را فراهم می‌کنند. در این گزارش به بررسی نظر متخصصان تغذیه پرداخته‌ایم. همچنین از آنچه که انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران و کارشناسان تغذیه و رژیم درمانی در زمینه چاقی کودکان صحبت کرده‌اند هم بهره برده‌ایم.

کارشناسان چه می‌گویند؟

عادت صحیح تغذیه از کودکی تا پایان عمر

با توجه به آنچه که در بالا درخصوص آمار نگران‌کننده کودکان چاق اشاره شد باید هر چه سریعتر به این فکر افتاد که چگونه عادات بد غذایی آنها را تغییر دهیم. کودکان از آنجایی که در مرحله‌ای از زندگی‌شان هستند که رشد می‌کنند نمی‌توان مانند بزرگسالان برای‌شان رژیم‌های سخت و سنگین در نظر گرفت. درمان چاقی کودکان نیازمند راهنمایی و مشاوره از متخصصان تغذیه و اطفال دارد.

همچنین زمانی که برای لاغر کردن آنها در نظر گرفت زمانی طولانی‌تر از آنی است که یک فرد بزرگسال برای لاغر شدن خود در نظر می‌گیرد. در صورتی که موفق به تغییر روند عادات غذایی کودک‌تان بشوید مطمئن باشید این عادات صحیح تغذیه تا پایان عمر با او همراه خواهد شد.

مادرانی که در دوران شیردهی هستند بخوانند

از قدیم الایام تا امروز باوری در میان خانواده‌ها جریان دارد که مادر باردار چون جنینی در شکم دارد باید دو برابر همیشه غذا بخورد! همین پرخوری‌ها هم موجب می‌شود تا  نوزادانی متولد شوند که در آینده چاق خواهند شد. همچنین یکی از مهم‌ترین مراحلی که ممکن است یک کودک در آن مرحله چاق شود زمانی است که کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند و خانواده برای کمک به تغدیه او از شیر خشک نیز به عنوان غذای کمکی بهره می‌گیرند. اما این نکته مهم را فراموش نکنید که کودک وقتی برای تغذیه از شیر مادر استفاده می‌کند زمان مکیدن سینه مادر، انرژی زیادی صرف خواهد کرد و اگر به یک کودک شیرخواره توجه کنید خواهید دید که زمان شیر مکیدن عرق می‌کند. اما در مورد شیشه چنین اتفاقی نمی‌افتد و از طرف دیگر با انرژی کمتر شیر بیشتری می‌خورد که زمینه چاق شدن او را فراهم خواهد کرد.

بهتر است مادر برای شیر خوردن کودک زمان تعین نکند و زمانی که کودک شیر مادر می‌خورد مادر اجازه دهد یک سینه او کامل تخلیه شود. چون بخش ابتدایی شیر مادر رقیق است و قسمت بعدی شیر غلیظ است که کودک از طریق همین قسمت سیر می‌شود. اگر کودک قبل از رسیدن به این بخش شیر مادر سینه دیگر مادر را بمکد مواد مغذی و اصلی شیر به او نخواهد رسید.

این چند نکته را هم بخوانید

* عادت غذایی از پدر و مادرها به فرزندان منتقل می‌شود. پس توقع نداشته باشید شما غذاهای چرب و چیلی و فست فودی بخورید آن‌وقت به فرزندتان اجازه ندهید از این غذاها بخورد.

* وقتی فرزند شما گرسنه است نباید خودش را با چیپس، پفک، آبنبات و... سیر کند. چرا به جای این نوع خوراکی‌ها از مغزهای خشکبار و میوه استفاده نمی‌کنید؟

* یک بخش چاقی کودکان، ژنتیک است. درباره خانواده‌هایی که ژنتیک چاقی دارند توصیه می‌شود از دوران جنینی، مادر وضعیت تغذیه مناسبی داشته باشد تا به اضافه وزن زیاد دچار نشود. در زمان شیردهی و کودکی هم مراقب تغذیه و تحرک کودک باشند تا اضافه وزن رخ ندهد. 

* نوشابه خوشمزه است و همه ما این را قبول داریم؛ اما از طرف دیگر این را هم بپذیرید که قند نوشابه بسیار بالاست. پس سعی کنید به این نوشیدنی‌های گازدار بی‌توجه باشید و به جای آن از آب‌میوه‌های طبیعی و شیر استفاده کنید. در زمان عطش زیاد هم هیچ چیزی مانند آب نمی ‌واند تشنگی شما را برطرف کند.

* وقتی قرار است به عنوان یک خانواده دور هم جمع شوید قرار نیست که این دور همی دور تلویزیون باشد و این جعبه جادو حکم متلکم وحده پیدا کند و شما هم بی‌هیچ حرفی پای آن بنشینید. سعی کنید این دور هم جمع شدن‌ها شکل متنوعی به خود بگیرد. مثلا در پارک قدم بزنید. بازی‌های فکر کنید. اگر در خانه‌تان حیاط و باغچه دارید برای رسیدگی به سراغ آن بروید و سعی کنید دور هم جمع شدن‌هایتان بیرون از محیط خانه باشد.

* کسی که عادت به خوردن غذای چرب، شور و شیرین دارد این عادت از کودکی با او همراه شده است. پس سعی کنید از همان کودکی برای ترغیب فرزندتان به غذا خوردن؛ آنها را شور و شیرین و چرب نکنید.

* پدر و مادر مسئول فرزندان خود از هر نظر هستند. پس چه بهتر که مسئولیت‌های‌تان را به بهترین شکل ممکن انجام دهید. شما علاوه بر آنکه در نوع تربیت، نوع آموزش، نوع پوشش و... آنها مسئول هستید در قبال سلامتی و منش زندگی‌شان هم موثرید. پس زمانی را برای روش زندگی صحیح نیز در نظر بگیرید. مثلا به فرزندان خود مطالعه کردن بیاموزید. 50 درصد انرژی بچه‌ها باید صرف فعالیت شود. زمانی را برای ورزش کردن اختصاص دهید. سعی کنید یکی از استعدادهای ورزشی فرزندتان را کشف کنید تا با تشویق همان ورزش، تحرک بیشتری در زندگی داشته باشد. در کارهای خانه از او مشارکت و همکاری بخواهید. مثلا وظیفه تمیز کردن یا نگهداری یک بخشی از خانه را بر عهده او بگذارید که هم با این کار فرزند شما تحرک پیدا می‌کند و هم احساس مسئولیت در او قوی خواهد شد.