سمنو فقط برای پای هفت سین نیست

خوشمزه‌ترین سین سفره هفت سین «سمنو» است و بسیاری پای سفره هفت سین می‌نشینند به این امید که بعد از تحویل شدن سال با خوردن سمنو دلی از عزا در بیاورند. سمنوپزان هم یکی از آیین‌های قدیمی است و علاوه بر عید نوروز که همیشه پای ثابت سفره‌های هفت سین خانواده‌های ایرانی است در میان دیگ‌های نذری هم جای دارد و کسانی که حاجتی دارند علاوه بر آش، حلیم، شعله زرد و... سمنو را هم در فهرست نذری‌های خود قرار می‌دهند. با وجود آنکه به خاطر سختی پخت سمنو، بسیاری از خانواده‌ها عطای پخت سمنو را به لقای آن بخشیده‌اند و ترجیح می‌دهند سری به مغازه‌های اطراف خانه‌شان بزنند و یک ظرف کوچک سمنو تهیه کنند؛ هنوز هستند کسانی که سال‌هاست مشغول به پخت سمنواند و اصلا به این نام شهره شده‌اند و به قول معروف برند پخت سمنو هستند. سمنو البته تنها برای این به وجود نیامده که یکی از سین‌های سفره هفت سین را تکمیل کند یا در دیگ نذری پزان کسانی باشند که حاجت گرفته‌اند. سمنو خواص بسیاری هم دارد که خوردن آن در طول سال هم توصیه می‌شود.

سمنو فواید زیادی هم دارد. مثلا ویتامین‌های A،E ، K، ویتامین‌های خانواده  Bو همچنین کلسیم و پتاسیم آن باعث شده مصرف متعادل سمنو برای سالمندان و کسانی که پوکی استخوان دارند توصیه شود. همچنین فسفر سمنو برای رشد مغزی کودکان و زنان شیرده مفید است. آهن، اسید فولیک و ویتامین‌های گروه B سمنو عاملی برای خونسازی و تنظیم هورمون‌هایی است که می‌تواند در رفع خستگی و آرامش اعصاب تاثیرگذار باشد. با وجود این همه فایده پس بهتر است خوردن سمنو سالی یک بار نباشد و در طول سال چند بار خوردن سمنو را در دستور غذایی‌تان قرار دهید.

با سمنو بیشتر آشنا شوید

البته بهتر است بدانید که هر سمنویی نخرید. از خرید سمنویی که در اماکن عمومی به صورت روباز در معرض انواع آلودگی‌های ویروسی، عفونی و هوای آلوده به سرب و جیوه است، دوری کنید. سمنو به دلیل بافت چسبناک، مستعد پذیرش انواع آلودگی‌هاست و طعم ترشیدگی و مزه کپک یعنی سمنویی که شما خریده‌اید خراب شده و غیرقابل خوردن است. همچنین بعضی از سمنوها شکر دارند که آنها هم جزو سمنوهای نامرغوب حساب می‌شود. چون سمنو خودش شیرین است و اصلا نیاز به شکر و مواد افزدونی شیرین کننده ندارد. پس برای خرید سمنو از مکان‌های مطمئن اقدام کنید.

اما یکی از مشکلات سمنو دیرهضم بودن آن است که با اضافه کردن دانه‌هایی مانند بادام و گردو، ثقیل‌تر و دیرهضم‌تر هم می‌شود. برای اصلاح مشکلات ناشی از سمنو یا جلوگیری از پیش آمدن ضررها می‌توان از سکنجبین و کاسنی استفاده کرد. حواستان باشد با اینکه قند سمنو طبیعی است؛ اما خوردن زیاد آن هم چندان خوب نیست و می‌تواند زیادش برای کسانی که دیابتی‌اند مشکل آفرین باشد. پس به جای آنکه به خاطر زیاده روی در خوردن سمنو با مزاج خراب در خانه بمانید و روزهای تعطیلات خود را خراب کنید در خوردن سمنو مراعات کرده و به اندازه بخورید.

همانطور که اشاره شد بسیاری سمنو را تنها یکی از سین‌های پای سفره هفت سین می‌دانند؛ اما شاید برایتان جالب باشد بدانید سمنو برای خود حکایت‌ها دارد و علت اینکه یکی از گزینه‌های نذرهاست ریشه در گذشته‌های دور داشته و ماجرای آن از این قرار بوده که قدیم مردم بر این اعتقاد بودند سمنو توان و نیروی مرد خانه است و اگر به هنگام نوروز، در خانه‌ای درست نشود‌ در سال جدید، مرد خانه خواهد مُرد! علاوه بر این معمولا در بین مردم هر غذایی مخصوص یک حاجت و یکی از ائمه بوده است. مثلا پختن شله زرد اختصاص به امام حسن( ع)، آش شله قلمکار ویژه امام زین العابدین( ع) و سمنو هم به فاطمه زهرا(‌س) اختصاص دارد. به عنوان مثال، زنی برای بچه‌دار شدن یا مادری برای گشایش بخت دخترش ممکن بود که چنین نذرهایی بکند. نذرکنندگان هنگام خواستن حاجت خود چند سالی را مشخص و نیت می‌کنند که در صورت برآورده شدن نذرشان این چند سال را اقدام به پختن غذای مورد نظر کنند و گاهی هم ، قبل از آنکه آرزوهایشان برآورده شود، ‌نذر خود را انجام می‌دادند. حتی کسانی هم که توان پخت نذری را ندارند به کسانی که این نذر را می‌توانند ادا کنند می‌سپردند و از آنها می‌خواهند تا زمان پخت آنها را خبر کنند تا در بخشی از پخت سمنو کمک حال شوند. مثلا چند کیلو گندم نذر می‌کنند تا زمان پخت سمنو به صاحب نذر بدهند تا برای ادای نذر شریک باشند.

پخت سمنو را یاد بگیرید

شاید عده‌ای دوست داشته‌ باشند همچنان پخت سمنو را در خانه داشته باشند. برای همین یک دستور پخت ساده در اینجا می‌آوریم تا راهنمایی باشد برای آنکه امسال سمنوپزانی برای خودتان راه بیاندازید. ابتدا بدانید که مواد لازم برای تهیه سمنو گندم و آرد است. پس از اینکه گندم‌ها را خوب پاک کردید آن‌ها را شسته و درون کاسه‌ای ریخته و تا روی آن‌ها، آب بریزید. پس از دو روز که مرتب آب آن‌ها را عوض کردید، خواهید دید که گندم‌ها جوانه زده‌اند و نوک ‌آن‌ها نقره‌ای رنگ شده. گندم‌ها را از کاسه خارج کنید و آنها را در دستمال خیسی بریزید و درون کاسه‌ای قرار دهید. سپس هر روز با دست مقداری آب بر روی پارچه بپاشید. پس از یکی دو روز خواهید دید که گندم‌ها ریشه زده‌اند در این موقع آنها را از درون پارچه بیرون آورده و در یک سینی بریزید. باز هم به مرطوب کردن آن ادامه دهید تا گندم‌ها کم کم دارای ساقه شوند. ساقه‌های ایجاد شده نقره‌ای رنگ هستند و برای تهیه سمنو آماده‌. حالا گندم‌ها را با ساقه و ریشه خرد کرده، خوب بشویید و آب آنها بگیرید، سپس با هاون یا چرخ گوشت، آنها را  بکوبید و له کنید. در یک ظرف بزرگ، گندم‌ها را ریخته و تا اندازه‌ای روی آنها آب بریزید که مایع شُلی به دست آید. مایع شُل را درون پارچه‌ای بریزید تا شیره گندم خارج شود. این کار را چند بار تکرار کنید تا عصاره آن‌ کاملا خارج شود. عصاره را چند دقیقه در جایی ساکن بگذارید تا نشاسته گندم ته نشین شود. سپس فقط مایع زلال رویی را در دیگی بریزید. آرد را در دیگ الک کرده، سپس آرد و شیره را کم‌کم هم بزنید تا رقیق شود. سمنو را روی حرارت زیاد گذاشته تا جوش بیاید. در این میان مرتب و پشت سر هم آن را هم بزنید تا غلیظ شده و به شکل حلوا درآید. سپس با حرارت کم به مدت نیم ساعت آن را دم کنید، دیگر سمنو آماده است. حالا می‌توانید برای تزیین ظرف‌های سمنو از گردو یا بادام استفاده و بعد از خنک شدن نوش جان کنید.