اهمیت بازی فکری و عملی کودکان به جای بازی‌های کامپیوتری

اهمیت بازی فکری و عملی کودکان به جای بازی‌های کامپیوتری

 بازی کردن، ابتدایی‌ترین فعالیت‌هایی است که کودکان از زمان تولد تا بزرگسالی انجام می‌دهند و جزو لذت‌هایی فراموش نشدنی به حساب آمده و از این رو بسیاری بخشی از خاطرات‌شان شامل زمان‌هایی می‌شود که به بازی کردن گذشته است. بازی کردن از گذشته تا به امروز مسیر طولانی را طی کرده و فراز و فرودهای بسیاری داشته و برای برخی از بازی‌ها نیز پیشرفت‌هایی حاصل شده و برخی دیگر نیز با گذر زمان به ورطه فراموشی سپرده شده است. از طرف دیگر ورود بازی‌های کامپیوتری باعث شد تا انقلاب تازه‌ای در بازی‌ها به وجود آید و نه تنها کودکان، بلکه بزرگسالان را به بازی کردن با این وسیله ترغیب کرده است.

زندگی شهرنشینی و آپارتمانی در کنار جذابیت‌هایی که بازی‌های رایانه‌ای با خود دارد باعث شد تا سرعت گرایش به سمت اینچنین بازی‌هایی افزایش یابد. اما همین گرایش و تغییر سبک زندگی در عصر جدید موجب شده تا بسیاری از بازی‌های غیر کامپیوتری و بازی‌های فکری در مقایسه با بازی‌های کامپیوتری فراموش یا از جذابیت‌های آن کاسته شود. این در حالیست که بازی‌های فکری و عملی برای رشد فکری و جسمی آنقدر حائز اهمیت است که نمی‌توان به سادگی چنین بازی‌هایی را فراموش کرد یا بازی‌های کامپیوتری را به عنوان بازی‌های جایگزین تلقی کرد.

همین اهمیت کاری کرده تا بسیاری از بازی‌سازان و طراحان بازی‌های فکری و عملی به دنبال راهکارهایی باشند تا بتوانند در این رقابت دشوار گرایش، خانواده و فرزندان‌شان را به سمت چنین بازی‌هایی نیز سوق دهند. رقابت دشواری که به دلیل جذابیت‌های بازی‌های کامپیوتری کار آسانی به نظر نمی‌رسد و بازی‌سازان وظیفه سنگینی بر دوش‎‌شان قرار گرفته است.

اما میزان اهمیت بازی‌های فکری و عملی برای کودکان در برابر بازی‌های رایانه‌ای چقدر است و چرا باید به این موضوع توجه بسیار داشت؟ ابتدا باید بدانید بازی برای کودکان، تنها سرگرمی نیست؛ بلکه بازی کردن فعالیتی است که کمک می‌کند تا کودکان بتوانند بهتر به دنیای نوجوانی و بعد از آن بزرگسالی ورود کنند. بازی‌های پرتحرکی که معمولا به صورت انفرادی انجام نگرفته و حداقل دو تا سه نفر در چنین بازی‌های پرتحرک حضور دارند و با یک دیگر به بازی و رقابت بر سر برنده شدن می‌پردازند. همین تحرک و رقابت با یک دیگر کودک را به مرور با تعامل و زندگی با دیگران آشنا کرده و در صورت شکست خوردن آن را درک کرده و تلاش برای پیروزی و بهبود نقطه ضعف‌ها از جمله مزیت‌های چنین بازی‌ها محسوب می‌شود.

تعادل در انواع بازی‌ها

آموزش و آشنایی با مهارت‌های اجتماعی نیز از دیگر ویژگی‌های بازی‌های عملی و فکری است که موجب می‌شود کودک متوجه شود چطور می‌توان با کمک یک دیگر کاری کرد تا در یک بازی پیروز شده و تجربه به دست آوردن موفقیت گروهی را به دست خواهد آورد.

هرچند بسیاری از کارشناسان حوزه بازی معتقد هستند برخی از بازی‌های کامپیوتری که معمایی بوده یا فرد را با چالش‌هایی به منظور پیروزی مواجه می‌کند در تقویت سلول‌های خاکستری مغز اثرات مثبتی می‌گذارد؛ اما استفاده طولانی مدت از آنها باعث خستگی و آسیب به چشم، آسیب‌ به ساختار بدن و ستون فقرات،‌ کتف و گردن و مچ دست،‌ به وجود آمدن اضافه وزن،‌ ایجاد اختلال در خواب و تغذیه و همچنین انزوا طلبی و گوشه گیری، افسردگی و کاهش اعتماد نفس و تقویت حس پرخاشگری می‌شود.

در نتیجه توصیه می‌شود دقت در نوع بازی‌ها، میزان استفاده، توجه به بازی‌های سنتی، فکری و عملی در کنار بازی‌های رایانه‌ای و... مورد توجه قرار گیرد تا با حفظ تعادل بین هر دو نوع بازی، کودکان را به روز بار آورده و آنها را برای ورود به دنیای بزرگسالی آماده کرد.

سبک زندگی و نوع تربیت والدین در ایجاد این تعادل، نقش داشته و این والدین و مربیان هستند که در کنار آشنایی با بازی‌های سنتی آنها را با بازی‌های فکری نیز آشنا کرده تا در کنار بازی‌هایی که از طریق تلفن همراه و رایانه و کنسول بازی انجام می‌شود بدانند که می‌توانند ساعاتی از روز را نیز چنین بازی‌هایی انجام دهند.

شناخت کافی از انواع بازی‌های فکر، دانستن توانایی، علاقه و نوع مهارت‌های خاص فرزند، انتخاب بازی با توجه به سن فرزند، توجه به استاندارد بودن بازی‌ها و... نکات مهمی است که بهتر است به آنها زمان انتخاب بازی توجه ویژه‌ای شود.

دستاوردهای توجه به بازی‌های فکری و عملی چیست؟

در حال حاضر طراحان بازی‌های فکری تلاش می‌کنند در کنار طراحی بازی‌های مناسب هر سن، آنها را با مواد اولیه‌ای تهیه کنند که از یک طرف دوستدار محیط زیست باشد و از طرف دیگر برای کودک نیز مناسب بوده و باعث آسیب به او و محیط اطراف‌اش نشود.

افزایش تمرکز، توجه و ادراک، درک بهتر مفاهیم درسی، تقویت تخیل و افزایش خلاقیت، افزایش رشد اجتماعی کودک، افزایش رشد روانی و شخصیت فردی و... مهم‌‌ترین و بهترین نتایجی است که در صورت استفاده از بازی‌های فکری می‌توان آنها را برای فرزندان خود به ارمغان آورد.

پازل، مکعب روبیک، سودوکو و... از جمله بازی‌های فکری ساده‌ای هستند که می‌‌تواند در آنچه به آنها اشاره شد کمک کننده باشد.

یکی از بهترین تولیدکنندگان ابزارآلات مهارت و خلاقیت ايپكا (گروه ابزارآلات آموزشي شركت ايران پتك) است که  فارغ از مسئله جنسيت، سن، محدوديت‌هاي زماني و مكاني و حتي ناتواني‌هاي جسمي، در تمامي افراد جامعه، محصولاتی تولید و ارائه می‌کند که با استفاده از مواد اولیه با کیفیت و طراحی متناسب با فرهنگ ایرانی منطبق با استانداردهای بین‌المللی و اصول ایمنی تولید و عرضه شود.

میزکاردستی، بازی با رنگ، بازی تعادل، بازی میله و مهره، بازی خط چین، قلم حکاکی، دار بافندگی، ترازو، بازی میخ و چکش، هزار چین و... از جمله بازی‌هایی هستند که در شرکت «ایپکا» که از سال 1385 کار خود را آغاز کرده طراحی و تولید می‌شوند.

این محصولات با مواد اولیه طبیعی مانند چوب، تخم پرندگان، شيشه و... تولید شده است و برای همین هیچگونه آسیبی به کودک و نوجوان در زمان استفاده وارد نخواهد کرد.

دار بافندگی ایپکا از جمله محصولات پرطرفدار این برند ایرانی است و امکان بافت انواع منسوجات از قبیل کیف، دستبند و... را داشته و برای رده سنی بالای 6 سال طراحی و تولید شده است.

ترازوی چوبی ایپکا نیز یک ابزار کمک آموزشی برای یادگیری مفهوم وزن (جرم) است و کارکرد آن برای کودکان بالای 3 سال بوده و آموزش مفاهیم کمتر، بیشتر و مساوی را به شکل خوبی آموزش می‌دهد.       

بازی میخ و چکش مزرعه ایپکا مناسب برای رده سنی 4 سال به بالاست و دارای انواع قطعات چوبی در رنگ‌ها و اشکال متنوع است و برای سلامت کودکان کاملا بی خطر هستند. از ویژگی‌های این بازی می‌توان به تقویت قدرت تخیل و خلاقیت در کودکان، افزایش هماهنگی میان دست و چشم کودک و همچنین افزایش قدرت در دست گرفتن اشیا اشاره کرد.

بازی انبر و بلوک ایپکا هم یک بازی جذاب 2 تا 4 نفره است. در این بازی هر بازیکن باید با توجه به تصویر کارت خود مهره‌ها را بر روی هم بچیند. چالش این بازی در این است که بازیکنان برای برداشتن و چیدن مهره‌ها تنها باید از انبر چوبی استفاده کنند. در نهایت بازیکنی که سازه خود را سریع‌تر به پایان برساند برنده بازی می‌شود. بازی انبر و بلوک به تقویت مهارت حرکتی دستان، ایجاد خلاقیت، افزایش تمرکز و همچنین بالا بردن قدرت ارتباط جمعی کودکان کمک می‌کند و برای کودکان بالای 9 سال یک وسیله بسیار جذاب و مفرح است.

با بررسی بازی‌های فکری و عملی که این شرکت ایرانی آنها را تولید و طراحی می‌کند می‌توان به خوبی به استعداد و مهارت و علاقه فرزند خود دست یافت.