پُشتی‌هایی که هنوز هم جایی در دکوراسیون خانه‌ها دارند

یک زمانی وارد هر خانه‌ای می‌شدید دور تا دور آن ُپر بود از پُشتی‌های رنگارنگ با طرح‌ها و مدل‌های مختلفی که به نوعی زینت خانه‌ها هم به حساب می‌آمد و اصلا سبک دکوراسیون خانه‌ها با مدل و نوع پُشتی‌ها عجین شده و گرده خورده بود. اما گذر زمان؛ دیگر پُشتی‌ها را به ورته فراموشی سپرد و جای آن را مبل‌های چوبی، استیل، راحتی و... گرفت. پُشتی‌ها هم راهی جز انباری‌های فراموشی نداشتند. جایی که دیگر هیچ کس پشت‌اش به آنها گرم نیست و کارشان خاک خوردن شده است.

پُشتی‌ها با وجود آنکه از آنها به عنوان دکورِ از مُد افتاده یاد می‌شود؛ اما خاطرات زیادی را هنوز در ذهن‌ها به یادگار گذاشته است. شاید بزرگ‌ترها فقط به پُشتی تکیه می‌دادند؛ اما بچه‌ها بازی‌های مختلفی را با همین پُشتی‌ها خلق می‌کردند. مثلا خانه‌هایی که با چند پُشتی ساخته و دخترها، خاله‌بازی‌شان شروع می‌شد و سنگرهایی که پسربچه‌ها با آنها می‌ساختند، به پُشت آن می‌رفتند و جنگ‌های هیجان‌انگیز به راه می‌انداختند.

از طرف دیگر دارهای قالی قالیبافان هم دیگر به نیت بافت پُشتی گره اولش را نمی‌زند و هیچ قالیباف و صنعتگر فرش بافی بخشی از کارش را دیگر برای بافت پُشتی نمی‌گذارد. حالا اینکه گذر زمان چه بر سر پُشتی، پُشتی‌بافان و پُشتی فروشان آورده است نکته ای بود که سعی کردیم سر از کار آن در بیاوریم و به همین دلیل با اتحادیه تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف، فروشنده‌های فرش و کارشناس فرش صحبت کردیم که می‌توانید در ادامه بخوانید.

پُشتی‌های بی‌مشتری

از زمانی که مبل‌ها جزو جدایی‌ناپذیر دکورهای خانه شدند دیگر کمتر کسی برای خرید وسایل منزل، جهیزیه و... پُشتی را هم در لیست خرید جای می‌دهد. بنابراین به نظر می‌رسد کسانی که کارشان یک زمانی فروش پُشتی بوده در حال حاضر با بازار کسادی رو به رو باشند. یکی از فروشندگانی که هنوز در مغازه‌اش پُشتی پیدا می‌شود می‌گوید حدود 20 سال است که دیگر مشتری برای پُشتی‌ بسیار کم شده و مردم عادی برای خرید پُشتی به سراغ‌شان نمی‌آیند. مگر کسانی که بخواهند خانه یا محل کارشان را به سبک سُنتی دُرست کنند یا رستوران سنتی دارند و پُشتی سفارش می‌دهند. مخصوصا کسانی هنوز مشتری پُشتی‌ها هستند که در خانه، حیاط، پشت بام و... خود تخت و فضایی دارند که می‌خواهند آن را با فرش و پُشتی به محلی برای استراحت و استفاده از محیط بیرون‌شان تبدیل کنند.

با این حال نمی‌توان کتمان کرد که میزان مشتریان پشتی نسبت به دهه‌های قبل کم‌تر شده و برای همین بسیاری از فرش فروش‌هایی که در میان بساط فروش‌شان پُشتی هم بوده به جای پُشتی قالیچه و تابلو فرش می‌آورند که این روزها مشتری‌های خوبی هم دارد.

پُشتی‌های سنتی به سبک مُدرن وارد می‌شوند

اعضای اتحادیه تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف کشور هم درباره تولید پُشتی در بین فرش‌بافان معتقد هستند دیگر میزان تولید بافت پُشتی بسیار کم شده است و قالیبافان به جای آنکه یک دار بزرگ بزنند تا یک جُفت پُشتی ببافند؛ یا آن دار را برای بافت فرش استفاده می‌کنند یا قالیچه و تابلو فرش با آن می‌بافند.

اما باز هم جای ناامیدی نیست چون شاید این روزها رونق بازار پُشتی کم شده باشد؛ اما چند سالی می شود که سفارش پُشتی برای مبل‌ها زیاد شده است. یعنی مبل‌هایی ساخته می شود که برای پُشتی آن؛ از بافت فرش استفاده می‌کنند و در حال حاضر بیشترین رونق در بافت این سبک پُشتی مبل در کرمان زیاد است و بعد از آن استان فارس. خوشبختانه با این کار بار دیگر پُشتی‌های سنتی؛ اما به سبک مدرن وارد بازار و بعد از آن خانه‌های مردم می‌شود.

بسیاری از کسانی که همچنان به سبک سنتی علاقه دارند از تولید چنین مبل‌هایی که هنوز بوی گذشته را می‌دهد استقبال کرده و هنر دست ایرانی را به شکل دیگری در خانه، محیط کار و زندگی خود وارد می‌کند.

پُشتی‌هایی که نماد خانه ایرانی بودند؛ اما...

کارشناسان فرش نیز درباره تغییر سبک زندگی‌های ایرانی بر این باورند یک زمانی پُشتی‌ها نماد یک خانه ایرانی بود؛ اما می‌بیند که این پُشتی‌ها بعد از آنکه سبک زندگی و دکورخانه‌ها تغییر کرد فراموش شدند. فرشباف‌ها نیز به همین دلیل سبک کارشان را تغییر دادند و بیشتر به سمت بافت قالیچه، پادری، سجاده، تابلو فرش، کوسن و... رفتند. کارخانه‌هایی که فرش ماشینی می‌بافند و یک زمانی پُشتی ماشینی نیز می‌بافتند هم دیگر این بخش را حذف کرده‌اند و قالیچه می‌بافند. چون بافت پُشتی فرقی با بافت قالیچه ندارد. برای همین بسیاری هستند که از سبک‌های پُشتی‌ها به عنوان قالیچه در خانه‌هایشان استفاده کرده و همچنان طرح و مدل پُشتی‌ها فراموش نشده و تنها کاربری‌شان است که تغییر کرده.

بنابراین کسانی که همچنان به سبک سنتی علاقه داشته؛ اما احساس می‌کنند که پشتی دیگر جایی در خانه آنها ندارد هنوز ناامید نشوند. چون می‌توانند بخشی از خانه را به صورت گذشته با قرار دادن یک پشتی و انداختن یک پتو با ملحفه گلدار؛ دُرست و آن را برای زمان‌هایی که دوست دارند کمی لم داده و به یاد گذشته بر روی مبل ننشینند استفاده کنند. یا اینکه پُشت پُشتی‌های قدیمی که در انباری‌ها در حال خاک خوردن هستند را خالی کرده و به عنوان قالیچه در راهروها، زیر میز، کف آشپزخانه و... استفاده کنند تا همچنان پشتی‌ها هر چند به عنوان قالیچه بتوانند حضور گرم خود را داشته باشند. این کار علاوه بر اینکه باعث می‌شود تا بخش‌هایی از خانه رنگ و روی زیبایی بگیرد باعث می‌شود تا با تغییر کاربری پُشتی‌های قدیم همچنان طرح این پُشتی‌ها در دکور خانه‌ها وجود داشته باشد و فراموش نشود.